Glasvezel in Nederland: de stand van zaken én alternatieven

Wat is er zo bijzonder aan glasvezel?

Het internet bij je thuis of op kantoor kan op verschillende manieren het pand binnenkomen, namelijk:

1. Via de oude vertrouwde telefoonkabel van KPN.
2. Via de TV kabel, in het grootste deel van het land de kabel van Ziggo.
3. Via glasvezel.

Glasvezel is hierbij het meest moderne netwerk en klaar voor de toekomst.

De telefoonkabel

Over de telefoonkabel, ook wel de ouderwetse koperkabel genoemd kunnen op dit moment breedband snelheden worden geleverd tot maximaal 400 Mbit, echter wel alleen in de (beperkte) gebieden waar het netwerk voor VDSL geschikt is gemaakt. In de buitengebieden is vrijwel nergens VDSL mogelijk en maar zeer beperkt ADSL.

De TV kabel

Over de TV kabel zijn door de technische eigenschappen hogere snelheden mogelijk. In gebieden waar het kabelnet is gemoderniseerd zijn snelheden tot 1 Gigabit mogelijk, maar dit zou in de toekomst nog meer kunnen worden. Echter ligt er vrijwel nergens kabel in de buitengebieden.

Glasvezel daarentegen heeft eigenlijk geen beperkingen als het gaat om snelheid en capaciteit. Nu zijn snelheden mogelijk tot zo’n 1 gigabit omdat de randapparatuur zoals modems nog niet meer aankunnen, maar de glasvezelkabel zelf kan vele malen hogere snelheden aan. Bovendien kunnen er tegelijkertijd ook zonder problemen andere diensten worden geleverd die veel capaciteit vragen, zoals digitale televisie.

De signalen worden door de glasvezel verzonden door middel van lichtpulsen, een soort morsecode van laserstralen. Doordat deze lichtstralen weerkaatsen op de reflecterende mantel van de vezel kunnen tegelijkertijd duizenden verschillende signalen worden verzonden die elkaar niet in de weg zitten doordat ze onder verschillende hoeken de kabel door worden gestuurd.

Omdat licht, in tegenstelling tot elektrische signalen over koper, geen weerstand heeft kunnen bovendien zeer grote afstanden worden overbrugd zonder dat versterking nodig is. In dat licht is dit type netwerk dan ook zeer geschikt voor de uitgestrekte landelijke buitengebieden. Afstanden zijn immers voor de techniek geen probleem, alhoewel de afstanden de aanleg uiteraard wel duurder maken, er zijn meer meters kabel nodig en meer graafwerkzaamheden.

Deze eigenschappen maken dat glasvezelnetwerken de netwerken van de toekomst zijn. Waar ADSL, VDSL en kabel straks toch tegen technische beperkingen aan zullen lopen, gaat fiber probleemloos door.

Sterke groei in de buitengebieden

Vooral in de buitengebieden zien we dan ook een sterke groei in de aanleg van fiber netwerken (fiber is een synoniem voor glasvezel). Deze projecten zijn vaak ook initiatieven van de bewoners en ondernemers die zelf gevestigd zijn in deze gebieden met ondersteuning van de lokale overheid. Nadat er voldoende animo blijkt te zijn wordt dan in samenwerking met een commerciële partij of organisatie met de nodige kennis overgegaan tot de daadwerkelijke aanleg van het netwerk. Soms met subsidies van gemeente of provincie om zo de aansluitkosten of abonnementskosten betaalbaar te houden, maar er zijn ook veel succesvolle projecten zonder enige subsidie.

Door commerciële providers worden deze buitengebieden doorgaans gezien als onrendabele gebieden. De aanleg van een peperduur netwerk zou zichzelf nooit terugverdienen omdat er relatief weinig potentiële klanten zijn in deze uitgestrekte gebieden. Door de burgerinitiatieven wordt de vraag echter gebundeld en als een bepaald percentage, meestal minimaal 50% van de huishoudens en bedrijven zich op voorhand committeert een abonnement te nemen, dan is het vaak wel interessant voor een commerciële partij.

De aanleg van glasvezel in landelijk gebied.

Het kan hierbij wel jaren duren voordat daadwerkelijk met de aanleg kan worden begonnen. Een burgerinitiatief moet namelijk eerst zoveel mogelijk mensen zien te overtuigen. Daar gaat veel tijd inzitten, in eerste instantie zijn namelijk vaak niet heel veel mensen enthousiast. De reden is dan meestal dat de eenmalige aansluitkosten hoog zijn en ook geldt er bij veel projecten een vastrechttarief dat maandelijks in rekening wordt gebracht naast de abonnementskosten van de provider.

Overtuigd door buurtgenoten

Maar naar mate meer mensen zich aansluiten werkt het meestal als een olievlek in de gemeenschap, de bewoners en bedrijven maken elkaar enthousiast. Dat verklaart ook deels het succes van deze initiatieven, bewoners laten zich eerder overtuigen door buurtgenoten dan door de overheid of een partij met commerciële belangen.

Noodzaak voor de agrarische sector

Voor consumenten in de buitengebieden betekent de komst van snel internet voornamelijk dat eindelijk ook gebruik kan worden gemaakt van diensten waarbij veel bandbreedte nodig is, zoals Netflix en digitale televisie.
Voor de bedrijven, in de buitengebieden veelal agrariërs, wordt een snelle en stabiele aansluiting zelfs steeds meer noodzaak. Machines en systemen, zoals melkrobots en beregeningsinstallaties, hebben voor de aansturing en updates steeds vaker een snelle en betrouwbare internetverbinding nodig.
Internet via glasvezel is dus niet alleen maar leuk en handig, maar ook steeds meer noodzaak voor de bedrijfsvoering.

Ondersteunde organisaties

Organisaties die erg actief zijn met de aanleg van glasvezel in de onrendabele buitengebieden zijn onder meer:

• FiberNL
  Netwerken in Flevoland en Noord-Holland.
• Glasvezel in het Buitengebied (initiatief van o.a. provider DELTA)
• RE-NET
  Netwerken in Drenthe en Overijssel.

In de buitengebieden waar glasvezel wordt aangelegd krijgt in principe iedere woning en bedrijfspand een aansluiting op het net, ook als men er (nog) geen gebruik van wenst te maken. Zolang de aansluiting niet wordt gebuikt is deze gratis. Uiteraard kan de aansluiting ook geweigerd worden om wat voor reden dan ook, maar of dat verstandig is valt te betwijfelen. Een woning zonder aansluiting is wellicht minder waard bij verkoop en als later toch alsnog een aansluiting wordt gewenst dan kunnen de aansluitkosten al snel oplopen tot enkele duizenden euro’s.

Op het moment dat je de aansluiting wilt gebruiken, dus een abonnement wilt nemen bij een provider, dan pas betaal je de eenmalige aansluitkosten, meestal is dit zo’n 250 euro.

Daarnaast betaal je bij gebruik ook zogenoemd vastrecht, meestal zo’n 15 á 20 euro per maand, dit komt dan bovenop de kosten voor het abonnement bij een provider. Al met al is men in de buitengebieden dus duurder uit voor snel internet in vergelijking met de gebieden waar het voor commerciële providers wél rendabel is om netwerken aan te leggen. In deze rendabele gebieden wordt namelijk geen vastrecht gerekend en veel lagere of helemaal geen aansluitkosten.

Open netwerken

De glasvezelnetwerken zijn in principe zogenoemde open netwerken. Dat wil zeggen dat iedere provider die zijn diensten wil aanbieden welkom is op het netwerk. Bij net aangelegde netwerken die zijn ontstaan uit initiatieven vanuit de gemeenschap wordt vaak met slechts één of een beperkt aantal providers gestart omdat deze providers al vroeg bij het project zijn betrokken of de aanleg op zich hebben genomen. Maar het is de bedoeling dat huishoudens en bedrijven die zijn aangesloten uiteindelijk uit meerdere providers kunnen kiezen.

Glasvezel in de rendabele binnengebieden

Naast de buitengebieden is er ook een sterke groei van het aandeel glasvezel in de binnengebieden, zoals de dorpskernen en stedelijke gebieden wel worden genoemd. Nieuwe wijken worden nu vrijwel overal standaard van een glasvezelnetwerk voorzien, maar ook in bestaande wijken wordt veel gegraven voor de aanleg van glasnetwerken. In deze binnengebieden is vooral het aandeel van KPN groot, mede ook doordat Reggefiber is overgenomen, een bedrijf dat zeer actief was met de aanleg van fiber. Sinds 2019 heet Reggefiber dan ook KPN NetwerkNL, waardoor deze glasnetwerken nu ook KPN zijn geworden.

KPN heeft eind 2020 aangekondigd ernaar te streven om in 2025 twee derde van de Nederlandse woningen te hebben aangesloten op glasvezel. Om deze doelstelling te halen zal de provider de komende jaren miljarden extra investeren.

Daarnaast wordt werken ook kleinere partijen aan de verglazing van hun netwerken tot in de woningen. Vooral de kleinere lokale en regionale kabelmaatschappijen, zoals Kabelnoord, Rekam, Caiway en DELTA.

Ziggo blijft geloven in de coax

Kabelprovider Ziggo is hierin een uitzondering, het grootste deel van het netwerk is wel al glas, maar het laatste stukje van de straatkast naar de woningen is vooralsnog overal de oude coax. Ziggo heeft nog geen plannen om werk te maken van FTTH, een afkorting voor glasvezel tot in de woning (Fiber To The Home). De reden hiervan is dat coax volgens Ziggo nog lang niet aan zijn maximale capaciteit zit, en daar heeft de provider mijns inziens ook een punt. Het Ziggo netwerk is dus grotendeels glasvezel, maar tot aan de wijk- of straatkast. In vaktermen heet dit FTTC: Fiber To The Curb.

Op vergelijkbare manier werkt overigens VDSL. Hierbij loopt de glasvezel tot in de wijkkast van KPN en gaan alleen de laatste meters naar de woning over de oude koperen telefoonkabel. Hierdoor is VDSL vele malen sneller én stabieler dan zijn voorloper ADSL, waarbij het signaal vanaf de plaatselijk centrale over koper loopt, dit is vaak enkele kilometers.

Feitelijk profiteer je met een VDSL of kabelaansluiting dus al grotendeels van glasvezel. Dat is ook de reden dat deze technieken nog goed met de snelheid van fiber kunnen concurreren. Vooral voor de kabel (coax) is hier de limiet nog lang niet bereikt.

Gedetailleerd overzicht van fiber in Nederland

Als je wilt weten of in jouw buurt glasvezel beschikbaar is, dan kun je uiteraard onze postcodecheck doen. Bij de resultaten wordt het type netwerk aangegeven, of je kunt in de filter het type netwerk aangeven waarop je wilt zoeken.

Ook is er een gedetailleerde kaart van Nederland waarop je kunt inzoomen en dan zelfs op woning niveau kunt zien waar glasvezel ligt, maar ook kabel en DSL. Deze kaart, BreedbandAtlas, wordt aangeboden door Stratix. Klik op onderstaand logo om de kaart te openen.

Klik op het logo om de BreedbandAtlas te bekijken.

Alternatieven voor glasvezel

De alternatieven voor glasvezel in de binnengebieden hebben we hierboven al besproken: VDSL en de kabel. Maar ook voor de buitengebieden hoeft glasvezel niet de enige optie te zijn.

De kabel

Eén van de alternatieven kan ook in de buitengebieden de kabel zijn. Sommige kabelmaatschappijen hebben in het verleden ook de onrendabele gebieden bekabeld, dit doordat deze maatschappijen vroeger vaak in handen waren van gemeenten en er geen commercieel belang was, maar juist een publiek belang. Zo zijn in het noordoosten van Friesland veel buitgebieden bekabeld door Kabelnoord, een maatschappij waar overigens nog steeds een aantal Friese gemeenten aandeelhouder van zijn.

Ook ligt hierdoor in een deel van de uitgestrekte Wieringermeer in de Kop van Noord-Holland kabel, waar tegenwoordig Ziggo de eigenaar van is.

4G en 5G

Maar er zijn meer alternatieven. Zo bieden onder andere KPN en T-Mobile abonnementen aan voor internet over 4G voor thuis. Als in een onrendabel gebied geen snel internet via een vast netwerk beschikbaar is, maar er wel een goede 4G dekking via het mobiele netwerk is, dan kan dit een goede optie zijn. Bij een goed bereik is over 4G namelijk een snelheid van ruim 200 Mbit mogelijk, dit doet nauwelijks onder voor de snelste kabel of VDSL abonnementen.

En er wordt meer mogelijk via het mobiele netwerk, 5G komt er namelijk aan! Deze nieuwe generatie mobiel netwerk kan straks nog veel hogere snelheden en veel meer capaciteit aan. Dit zal eerst in de stedelijke gebieden worden uitgerold, maar op termijn wellicht ook een alternatief worden in de buitengebieden.

Internet over radio

Daarnaast zijn er ook andere draadloze opties mogelijk. Zo wordt er in de provincie Groningen door het glasvezelproject Snel Internet Groningen, in de gebieden waar ook glasvezel door de grote afstanden onbetaalbaar is, gewerkt met internet over radio. Dit is een draadloze internetverbinding tussen twee vaste punten. Het ene punt is een mast met een straalzender en het andere punt is een woning of bedrijfspand waar snel internet gewenst is. Hier wordt het signaal van de mast opgevangen door middel van een kleine schotel.

Tot aan de mast ligt dan glasvezel en de laatste kilometers worden dan draadloos met internet over radio overbrugd. Dit scheelt veel graafkosten en dure kabelmeters en de verbinding via deze technologie, welke een wereldwijde standaard is, is stabiel en snel.

Naast internet kunnen ook andere diensten, zoals digitale interactieve televisie en telefonie over deze draadloze verbinding worden aangeboden. Dus een volwaardig alternatief voor waar het te duur of te ingewikkeld is om kabels in de grond aan te leggen.

Deze techniek is ook wel bekend als ethernet over radio. In Nederland zijn hiervoor in 2015 frequenties beschikbaar gekomen. Voor het overbruggen van afstanden tot zo'n 5 kilometer is geen speciale licentie nodig. Maar ook afstanden tot 40 kilometer kunnen worden overbrugd, waarvoor dan wel een licentie nodig is. Voor een klein land als Nederland zal het overbruggen van maximaal enkele kilometers echter voldoende zijn.

In onderstaande video kun je zien hoe een gespecialiseerd bedrijf dit installeert in Groningen.

Mijn conclusie

De conclusie is dat er na een aantal jaren van relatief weinig voortgang op glasvezel gebied nu weer volop wordt gegraven en veel woningen en bedrijven worden voorzien van supersnel breedband. Een goede ontwikkeling!